Η Ιταλία στον δρόμο προς την επαγγελματικότητα
Όταν η γυναικεία ομάδα της Ιταλίας έκανε την εμφάνισή της στη παγκόσμια σκηνή στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 2019 στη Γαλλία, φτάνοντας μέχρι τα προημιτελικά με μια ομάδα που αποτελούνταν αποκλειστικά από ερασιτέχνες παίκτριες, κατάφερε να κεντρίσει τη φαντασία του κοινού. Η γυναικεία ομάδα θεωρήθηκε προσωρινά ηγέτης μιας αναγέννησης για την περήφανη ποδοσφαιρική χώρα της Ιταλίας, καθώς οι επιτυχίες της το 2019 ήρθαν σε μια περίοδο που η ανδρική ομάδα απέτυχε να προκριθεί στο δικό της Παγκόσμιο Κύπελλο.
Αυτή η χρονιά επιτάχυνε την αναζήτηση για ισότιμες ευκαιρίες και για την ανάπτυξη του γυναικείου ποδοσφαίρου στην Ιταλία, καθώς η Ιταλική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία (FIGC) ανακοίνωσε ότι η Serie A Femminile θα γίνει επαγγελματική μέχρι το 2022. Δυστυχώς, η εθνική ομάδα δεν κατάφερε να ακολουθήσει την εκπληκτική πορεία του καλοκαιριού στη Γαλλία και αποκλείστηκε από το Euro 2022 και το Παγκόσμιο Κύπελλο 2023 στη φάση των ομίλων.
Αυτή η σειρά αποτελεσμάτων όχι μόνο περιόρισε την πρόοδό τους, αλλά σήμανε και το τέλος της θητείας της τότε προπονήτριας, Μιλένα Μπερτολίνι, η οποία παραιτήθηκε μετά από μια ανοιχτή επιστολή που δημοσιεύτηκε από τις παίκτριες στο Instagram, η οποία δήλωνε ότι η ομάδα δεν είχε "τις κατάλληλες συνθήκες" για να πετύχει.
Δύο χρόνια αργότερα, με την επαγγελματικότητα της εγχώριας λίγκας να έχει ξεκινήσει, η Ιταλία έχει νέο προπονητή (τον 46χρονο Αντρέα Σόντσιν), μια ολοένα και πιο εντυπωσιακή ομάδα (με την πρώτη Ιταλίδα που έχει προταθεί για το βραβείο Ballon d’Or) και εγχώριες ομάδες που πλησιάζουν σε προσοδοφόρες ιδιωτικές επενδύσεις.
Η ιστορία του γυναικείου ποδοσφαίρου στην Ιταλία είναι μια γνωστή ιστορία, γεμάτη από μια βαθιά ριζωμένη κουλτούρα "μαχισμού", έλλειψη ενδιαφέροντος, επενδύσεων ή χρόνου για εκείνες που προσπαθούν να ανοίξουν δρόμους. Μάλιστα, το 2015, ο πρόεδρος της Ιταλικής Ένωσης Ερασιτεχνικού Ποδοσφαίρου (LND), Φελίτσε Μπελλόλι, είχε καταγραφεί να λέει: "Δεν μπορείς πάντα να μιλάς για το να δίνεις χρήματα σε αυτές τις τέσσερις λεσβίες." Αν και αρνήθηκε ότι είχε χρησιμοποιήσει αυτή τη φράση, απομακρύνθηκε από το αξίωμα τον Μάιο, αφού αρνήθηκε να παραιτηθεί και αποκλείστηκε από το ποδόσφαιρο για τέσσερις μήνες μετά από έρευνα.
Ενώ η προκατάληψη ήταν διαδεδομένη στους ανώτερους κύκλους του ιταλικού ποδοσφαίρου, υπήρξε επίσης έλλειψη γνώσης για το γυναικείο ποδόσφαιρο στη χώρα. Ακόμα και η Μπερτολίνι, η προπονήτρια της εθνικής ομάδας από το 2017 έως το 2023, είχε λίγη κατανόηση της ιστορίας της ομάδας της. Μετά τη νίκη τους εναντίον της Αυστραλίας στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 2023, ρωτήθηκε για την ιταλική ομάδα του 1999, την τελευταία που προκρίθηκε πριν από 20 χρόνια απουσίας από το τουρνουά, και απάντησε: "Δεν τους παρακολούθησα. Το 1999, δεν ήξερα καν τι είναι το γυναικείο ποδόσφαιρο."
Η Ιταλία, που είχε καταφέρει να φτάσει στα προημιτελικά του Παγκόσμιου Κυπέλλου του 1991 με μια ομάδα ερασιτεχνών, υπήρξε μέρος των πρώτων τεσσάρων Ευρωπαϊκών Πρωταθλημάτων από το 1984 έως το 1991, προτού φτάσει στους τελικούς των Euro 1993 και 1997. Ωστόσο, υπήρξε μια πτώση για δύο δεκαετίες, συμμετέχοντας σε όλα τα Euro χωρίς να προκριθεί πέρα από τα προημιτελικά το 2009 και το 2013, ενώ η πρόκριση για τα επόμενα τέσσερα Παγκόσμια Κύπελλα τους διέφυγε.
Η αναγέννηση της Ιταλίας και η επιστροφή στο Παγκόσμιο Κύπελλο το 2019 άρχισε να αναζωογονεί την ευαισθητοποίηση για το γυναικείο ποδόσφαιρο στη χώρα. Παρά το γεγονός ότι η ομάδα ήταν πλήρως ερασιτεχνική, η Ιταλία νίκησε την Αυστραλία και την Τζαμάικα στη φάση των ομίλων και έχασε μόνο 1-0 από τους γίγαντες της Βραζιλίας, τερματίζοντας πρώτη στον Όμιλο C. Στη συνέχεια, κέρδισε μια αξέχαστη νίκη στους 16 εναντίον της Κίνας με 2-0, προκειμένου να προκριθεί στα προημιτελικά εναντίον της Ολλανδίας. Αξιοσημείωτο είναι ότι οι ιταλικές τηλεοπτικές σταθμοί μετέφεραν τελικά τους αγώνες στα κύρια κανάλια τους, προσελκύοντας ρεκόρ έξι εκατομμυρίων θεατών για πρώτη φορά για έναν γυναικείο αγώνα.
"Όλα ήταν ένα όνειρο για εμάς," δήλωσε η αμυντικός Έλενα Λινάρι. "Ήταν εκπληκτικό να δείξουμε ότι το γυναικείο ποδόσφαιρο στην Ιταλία υπάρχει και ότι δεν είμαστε τόσο κακές όσο νόμιζαν οι άνθρωποι. Δεν είχαμε προσδοκίες σε αυτό το τουρνουά."
Παρά την ήττα 2-0, οι ιταλίδες παίκτριες έγιναν δεκτές ως ήρωες. "Ήμασταν πολύ έκπληκτες," είπε η Μπερτολίνι. "Γνωρίζαμε ότι υπήρχε αγάπη προς εμάς, αλλά σίγουρα δεν περιμέναμε μια τέτοια υποδοχή. Ελπίζουμε ότι όλο αυτό δεν θα τελειώσει, αλλά ότι το ενδιαφέρον θα συνεχιστεί. Τα κορίτσια το αξίζουν."
Η νεαρή μέση επιθετικός Ανναμαρία Σερτουρίνι πρόσθεσε: "Ήταν μια απίστευτη συναισθηματική στιγμή. Ονειρευόμασταν να κάνουμε αυτούς τους ανθρώπους παθιασμένους. Έχουμε γράψει ιστορία για την κίνησή μας. Σύντομα θα έρθει η επαγγελματικότητα, αυτή είναι η μεγαλύτερη χαρά για εμάς τις παίκτριες."
Αξιοποιώντας αυτή τη δυναμική, ένα χρόνο αργότερα, η FIGC ανακοίνωσε ότι οι παίκτριες της Serie A θα γίνουν οι πρώτες πλήρως επαγγελματίες αθλήτριες στην Ιταλία μέχρι το 2022. Όπως ανέφερε η Λινάρι, τα τελευταία χρόνια έχουν αποτελέσει μέρος μιας διαδικασίας που περιλάμβανε "πολύ δουλειά και μικρούς πολέμους", αλλά η εθνική ομάδα είναι τώρα καλύτερα τοποθετημένη από ποτέ για να πετύχει.
Συγκομιδή των καρπών
Η εκπληκτική πορεία της εθνικής ομάδας το 2019 επιβεβαίωσε το δυναμικό του γυναικείου ποδοσφαίρου στην Ιταλία, αλλά τα πρώτα βήματα είχαν γίνει εγχωρίως το 2015, όταν η Φιορεντίνα απέκτησε την άδεια της Serie A της A.C.F. Firenze, καθιστώντας την την πρώτη επαγγελματικά συνδεδεμένη γυναικεία ομάδα στη χώρα.
Ακολούθησαν η Γιουβέντους (2017) και η ΑΣ Ρόμα (2018), καθώς η γυναικεία λίγκα της Serie A των 10 ομάδων άρχισε να βλέπει μια βελτιωμένη οικολογία προφίλ, προπονητών και προπονήσεων. Αυτό βοήθησε στην ενθάρρυνση των παικτριών να επιστρέψουν. Για παράδειγμα, η τερματοφύλακας της Ιταλίας, Λάουρα Τζουλιάνι, που είχε μετακομίσει στη Γερμανία από το 2012 έως το 2017, επέστρεψε για να ενταχθεί στη Γιουβέντους και αργότερα στην Α.C. Μίλαν.
"Όταν έφυγα το 2012, δεν υπήρχε σχεδόν τίποτα για μένα στην Ιταλία εκείνη την εποχή," δήλωσε στα μέσα της Γιουβέντους. "Το γυναικείο ποδόσφαιρο ήταν εντελώς ερασιτεχνικό, και δεν υπήρχε δομή. Όταν πήρα την κλήση από τη Γιουβέντους το 2017, δεν χρειάστηκε να το σκεφτώ. Παραιτήθηκα από τη Φράιμπουργκ και πήγα στο Τορίνο. Η προοπτική ήταν ένα μέλλον με πολλά να αναπτυχθούν."
Τώρα η λίγκα αποτελείται κυρίως από ομάδες που έχουν καθιερωθεί στο ανδρικό ποδόσφαιρο. Ωστόσο, μια αναδυόμενη εξέλιξη ήταν η εξαγορά της Como Women από την Mercury/13 τον Μάρτιο του 2024, στο πλαίσιο της παγκόσμιας πορτοφόλιος τους, με δέσμευση 100 εκατομμυρίων δολαρίων για γυναικείες ομάδες. Με περαιτέρω χρηματοδοτική υποστήριξη, όπως αυτή του ιταλικού θρύλου Τζορτζιο Κιελίνι, το μέλλον της ανάπτυξης του γυναικείου ποδοσφαίρου στη χώρα φαίνεται ότι θα προέλθει από διάφορες πηγές.
Πιο άμεσα, ωστόσο, ήταν η κατάργηση του ανώτατου ορίου μισθών το 2022, περίπου 30.000 ευρώ ανά σεζόν. Αυτό έδωσε την ελευθερία στις πλουσιότερες ομάδες να υπογράψουν ξένες παίκτριες και να απορροφήσουν το καλύτερο ιταλικό ταλέντο από την υπόλοιπη λίγκα.
Ως αποτέλεσμα, όλες εκτός από μία παίκτρια της ιταλικής ομάδας που επιλέχθηκε για τους διεθνείς αγώνες του Φεβρουαρίου εναντίον της Ουαλίας και της Δανίας αγωνίζονται στη Serie A — η εξαίρεση είναι η Αριάνα Καρούσο, που είναι δανεική στη Μπάγερν Μονάχου από τη Γιουβέντους. Μόνο τρεις παίκτριες από εκείνες που ξεκίνησαν σε αυτούς τους αγώνες δεν ήταν συνδεδεμένες με τη Γιουβέντους ή τη Ρόμα.
Πράγματι, η άνοδος της Ρόμα έχει ενισχύσει περαιτέρω την έκθεση των ιταλικών αστέρων. Με τακτική συμμετοχή στο UEFA Women’s Champions League — έχασαν την πρόκριση από τον Όμιλο A αυτή τη σεζόν από τη Βόλφσμπουργκ λόγω διαφοράς τερμάτων — η ομάδα κέρδισε τη Serie A διαδοχικά το 2023 και το 2024 και έχει μερικές από τις καλύτερες γυναικείες παίκτριες στην Ευρώπη.
Η καρδιά και του μέσου της Ρόμα και της Ιταλίας είναι η 27χρονη Μανουέλα Τζιουλιάννο, η οποία έγινε η πρώτη Ιταλίδα γυναίκα στην ιστορία που έλαβε υποψηφιότητα για το βραβείο Ballon d’Or στο τέλος της περασμένης χρονιάς. Κλειδί στο Παγκόσμιο Κύπελλο το 2019, οι εμφανίσεις της από τότε την έχουν αναδείξει σε άλλο επίπεδο και σε μια συνέντευξη το 2018, μίλησε για την επίδραση των ΜΜΕ όπως το Sky Italia, που έχουν μπορέσει να "αυξήσουν την ορατότητα" του γυναικείου ποδοσφαίρου και να τους επιτρέψουν να προσελκύσουν "σημαντικές παίκτριες από το εξωτερικό [που] μπορούν να έρθουν για να ανεβάσουν τόσο το επίπεδο του παιχνιδιού όσο και της λίγκας."
Απέχοντας πολύ από το χθες, πολλές από τις αστέρες της εθνικής ομάδας της Ιταλίας ευημερούν στη εγχώρια λίγκα. Ο Σόντσιν έχει το πρόβλημα να επιλέξει ανάμεσα σε δύο από τους κορυφαίους σκόρερ της Serie A αυτή τη σεζόν, αλλά συνήθως προτιμά τη 31χρονη επιθετικό της Γιουβέντους, Κριστιάνα Γκιρέλι (που είναι πρώτη με 17 γκολ) από τη 27χρονη Μαρτίνα Πιεμόντε της Λάτσιο (που έχει 12) στην επίθεση.
Η ομάδα της Ιταλίας είναι πλέον γεμάτη από εμπειρία διεθνών τουρνουά και η ραχοκοκαλιά της ομάδας — συμπεριλαμβανομένων των επιθετικών Σοφία Καντόρε και των μέσων Καρούσο και Τζιάδα Γκρέγκι, που έκανε το ντεμπούτο της στη Serie A σε ηλικία 14 ετών — είναι τώρα 25 ετών και πλησιάζει στην κορύφωση της καριέρας τους.
Εν τω μεταξύ, η Serie A έχει αποκτήσει επίσης τη φήμη ότι είναι ένα αξιόπιστο σπίτι για τα πιο φωτεινά νεαρά ονόματα να αναπτυχθούν. Η Γιούλια Ντράγκονοι, που γεννήθηκε στο Μιλάνο, υπεγράφη από την Μπαρτσελόνα το 2023 πριν δανειστεί πίσω στη Ρόμα για να αναπτυχθεί και η 18χρονη δημιουργική επιθετικός θεωρείται ένα από τα πιο υποσχόμενα ταλέντα στην Ευρώπη. Άλλες, όπως η Έβα Σκάτζερ, η Έμμα Σεβερίνη και η Κιάρα Μπεκκάρι είναι όλες 21 ετών ή νεότερες και θα προσπαθήσουν να διεκδικήσουν μια θέση στο Euro 2025.
Ένα καλοκαίρι ελπίδας;
Αν και η επαγγελματική ιστορία του γυναικείου ποδοσφαίρου στην Ιταλία είναι σύντομη, η κατάσταση της χώρας ως ποδοσφαιρική δύναμη εξακολουθεί να βαραίνει. Με τις πρόσφατες επιτυχίες να οδηγούν την ορμή, η πίεση έχει αυξηθεί ενόψει της εξόδου τους στην Ελβετία αυτό το καλοκαίρι.
Η Ιταλία, που θα παραταχθεί με διάταξη 4-3-3, 4-2-3-1 ή 3-5-1, είναι ευέλικτη, με τη δυναμική και την ευφυΐα της αστέριας μέσου να προσφέρει μια επιπλέον δημιουργική αιχμή και η ακρίβεια της Τζιουλιάννο στα στημένα να τους προσφέρει άλλη μια γραμμή επίθεσης.
Υπάρχουν εικασίες σχετικά με το αν ο Σόντσιν — του οποίου η μοναδική προηγούμενη προπονητική εμπειρία ήταν στη Βενετία, κυρίως στις νεανικές ομάδες τους — είναι μια μακροπρόθεσμη επιλογή για την Ιταλία, με την βοηθό του, Βιβιάνα Σκιαβί, που είχε παίξει και στα Euro του 2005 και του 2009, να θεωρείται ότι θα αναλάβει τελικά.
Ωστόσο, ο προπονητής έχει κερδίσει πέντε από τους 12 αγώνες του από τον Σεπτέμβριο του 2023 και η Ιταλία πρόσφατα νίκησε τη Δανία με 3-0 και μόνο ηττήθηκε με 3-2 από τη Σουηδία στη Λιγκ των Εθνών νωρίτερα αυτό το μήνα, χάρη σε ένα γκολ του Φριδολίνα Ρόλφο στο τελευταίο λεπτό.
Οι παίκτριες έχουν σίγουρα εκτιμήσει την αλλαγή κατεύθυνσης μετά την αποχώρηση της Μπερτολίνι, με τα αποτελέσματα και την αυτοπεποίθηση να βελτιώνονται. "Φέρνει νέες ιδέες, εστιάζοντας σε κάθε λεπτομέρεια και προετοιμάζοντας κάθε αγώνα σαν να ήταν τελικός," δήλωσε η Καντόρε.
Αν η Ιταλία θέλει να κάνει θόρυβο στο Euro 2025 και να φτάσει στο πλήρες δυναμικό της, είναι σαφές ότι η FIGC πρέπει να βρει έναν τρόπο να επενδύσει στην επιτυχία των εγχώριων ομάδων και να ενοποιήσει την αναζήτηση για περαιτέρω επενδύσεις στο παιχνίδι. Οι παίκτριες έχουν αναγκαστεί να σηκώσουν το βάρος μόνες τους για πολύ καιρό και η Ιταλίδα Παραολυμπιονίκης, Τζιούζι Βερσάτσε, που σχολίασε για την ομάδα το 2019, αποκάλυψε πολλά όταν είπε: "Είναι γυναίκες που κατάφεραν να προπονηθούν και να φτάσουν σε αυτό το επίπεδο χάρη σε σκεπτόμενους χορηγούς και τις δικές τους τσέπες, όχι από το κράτος."
Η ομάδα έχει μακροχρόνια αντιμετωπίσει μια ανηφορική μάχη για να βρει μια θέση στο κορυφαίο τραπέζι της Ευρώπης. Τώρα, με μια σειρά ταλέντων που παίζουν σε υψηλό επίπεδο εγχωρίως, ταξιδεύουν στην Ελβετία με ένα μήνυμα να αποδείξουν. Αν μπορέσουν να σταθούν απέναντι στην Ισπανία και να νικήσουν την Πορτογαλία ή το Βέλγιο, μια θέση στα προημιτελικά θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια νέα κύμα ορμής όπως το 2019.
