Το καλοκαίρι του φετινού Παγκοσμίου Κυπέλλου Συλλόγων, το επόμενο Παγκόσμιο Κύπελλο, η διαρκής φήμη της εθνικής ομάδας γυναικών των ΗΠΑ και η σταθερά αυξανόμενη παρουσία των ομάδων και των αστέρων της MLS υποδεικνύουν ότι το ποδόσφαιρο φαίνεται να εκπληρώνει την τεράστια υπόσχεσή του στην αμερικανική αγορά. Υπάρχει όριο στο πόσο ποδόσφαιρο μπορεί να αντέξει η Αμερική; Πολλές οργανώσεις στοιχηματίζουν ότι η απάντηση είναι “όχι”. Στα τέλη Απριλίου, η National Women’s Soccer League – η παλαιότερη και μεγαλύτερη επαγγελματική γυναικεία λίγκα στην Αμερική – ανακοίνωσε σχέδια για την ίδρυση δεύτερης κατηγορίας, παρά τις ανησυχίες για τη χρηματοοικονομική βιωσιμότητα της πρώτης κατηγορίας και την πτώση της NWSL σε ένα γυναικείο ποδόσφαιρο που κυριαρχείται ολοένα και περισσότερο από την Ευρώπη.
Αυτή η ανακοίνωση ήρθε μετά από νέα ότι η Women’s Premier Soccer League, η μεγαλύτερη εν ενεργεία γυναικεία ποδοσφαιρική λίγκα στη χώρα, σκοπεύει να λανσάρει την WPSL Pro ως δεύτερη κατηγορία στα τέλη της επόμενης χρονιάς. Εν τω μεταξύ, η USL Super League, ένας αντίπαλος πρώτης κατηγορίας της πιο καθιερωμένης NWSL, ξεκινά με οκτώ ομάδες το 2024. Ο Sporting Club Jacksonville θα γίνει η ένατη ομάδα της λίγκας όταν ξεκινήσει η δεύτερη σεζόν αυτή την πτώση. Δεν υπάρχει τίποτα στους κανονισμούς της Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου των ΗΠΑ που να εμποδίζει πολλές λίγκες να καταλαμβάνουν την ίδια κατηγορία. Από μια μόνο διαγωνιστική κατηγορία Διαιτησίας Ι πριν από δύο χρόνια, το επαγγελματικό γυναικείο ποδόσφαιρο στις ΗΠΑ αντιμετωπίζει τώρα το μέλλον όπου πολύ σύντομα μπορεί να έχει δύο αντίπαλες λίγκες σε επίπεδο πρώτης και δεύτερης κατηγορίας. Αν όλες οι προτεινόμενες λίγκες ξεκινήσουν όπως έχει προγραμματιστεί, θα μπορούσαν να υπάρχουν 50 γυναικείες επαγγελματικές ομάδες στις ΗΠΑ μέχρι το 2030. Το 2023 υπήρχαν μόλις 12.
Το αναδυόμενο πλέγμα των λιγκών, των διαιτητικών σωμάτων και των ομάδων στο γυναικείο ποδόσφαιρο των ΗΠΑ μπορεί να είναι μπερδεμένο. Η παρακολούθηση της αυξανόμενης οικογένειας ακρωνύμιων – NWSL, WPSL, WPSL Pro, USL – είναι αρκετή για να προκαλέσει πονοκέφαλο. Ωστόσο, αυτή η διαγωνιστική κατάσταση δεν αφορά μόνο το γυναικείο παιχνίδι. Τον Φεβρουάριο, η United Soccer League – η ίδια USL πίσω από τη γυναικεία USL Super League – ανακοίνωσε σχέδια για την ίδρυση ανδρικής λίγκας Διαιτησίας Ι για να ανταγωνιστεί την MLS μέχρι το 2027. Αυτή η ανακοίνωση ήρθε λίγες μέρες μετά την απόρριψη από έναν δικαστήριο μιας πολιτικής αγωγής κατά της αντιμονοπωλιακής πρακτικής που είχε καταθέσει ένας πρώην αντίπαλος Διαιτησίας Ι, η πιασμένη North American Soccer League, κατά της US Soccer και της MLS για ό,τι ισχυρίστηκε ότι ήταν ένα παράνομο σχέδιο για τον περιορισμό του ανταγωνισμού στο ανδρικό επαγγελματικό ποδόσφαιρο. Όταν η MLS φανταζόταν ότι θα μπορούσε επιτέλους να είναι ελεύθερη από την απειλή πρώην και υποψήφιων αντιπάλων, η USL εμφανίστηκε για να χαλάσει τη γιορτή.
Με την τεράστια αγορά μέσων, την αγάπη για τον αθλητισμό, το πολιτισμικό βάρος και την ακατάπαυστη δίψα για κατανάλωση, η Αμερική παραμένει η λευκή φάλαινα του παγκόσμιου ποδοσφαίρου. Αλλά πόση ανάπτυξη είναι υπερβολική; Η ενθουσιασία, η καινοτομία, η διεύρυνση της πρόσβασης στο άθλημα και η προσφορά επιλογών στους φιλάθλους είναι συνήθως οι κοινοί τόνοι που συνοδεύουν την ανακοίνωση νέων λιγκών. Ο CEO Alec Papadakis υποστήριξε ότι “ενώνοντας τους ανθρώπους μέσω του ποδοσφαίρου και φέρνοντας τη Διαιτησία Ι σε περισσότερες πόλεις, δεν απλώς αναπτύσσουμε το άθλημα – δημιουργούμε διαρκείς ευκαιρίες ενώ χτίζουμε ένα πιο βιώσιμο και ζωντανό οικοσύστημα ποδοσφαίρου στις ΗΠΑ”.
Αναμφισβήτητα, η αμερικανική αγορά προσφέρει μια τεράστια ευκαιρία για το ποδόσφαιρο, ακόμα και με την προφανή πρόοδο που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια. Οι επαγγελματικές προδιαγραφές της US Soccer – οι απαιτήσεις που πρέπει να πληρούν οι λίγκες για να αποκτήσουν επίσημη αναγνώριση – είναι σαφείς. Για παράδειγμα, όλες οι διαγωνιστικές Διαιτησίας Ι ανδρών πρέπει να έχουν τουλάχιστον 12 ομάδες για να υποβάλουν αίτηση (και 14 μέχρι τον τρίτο χρόνο). Κάθε γήπεδο πρέπει να έχει ελάχιστη χωρητικότητα 15.000 θεατών και τουλάχιστον το 75% των ομάδων της λίγκας πρέπει να παίζουν σε μητροπολιτικές αγορές τουλάχιστον ενός εκατομμυρίου κατοίκων. Συγκρίνοντας αυτά τα κριτήρια με τα δημογραφικά δεδομένα των ΗΠΑ, φαίνεται προφανές ότι η αγορά μπορεί να υποστηρίξει πολύ περισσότερες από τις 30 ομάδες Διαιτησίας Ι που συμμετέχουν στη MLS: υπάρχουν περισσότερες από 50 μητροπολιτικές περιοχές στις ΗΠΑ με πάνω από ένα εκατομμύριο κατοίκους, και τουλάχιστον 11 από αυτές ξεπερνούν τα πέντε εκατομμύρια. Αυτό υποδηλώνει μια τεράστια δεξαμενή καταναλωτών που περιμένει να αξιοποιηθεί.
Η ιστορία της αθλητικής εμπειρίας στην Αμερική δείχνει μια λιγότερο αισιοδοξία κατεύθυνση: στις λίγκες NFL, NBA και MLS, οι οποίες είναι πολύ πιο παλιές από τη MLS και πιο ώριμες στην κατάτμηση και την προσέγγιση διαφορετικών φαν, είναι σπάνιο οι πόλεις να έχουν περισσότερες από μία ομάδα. Ακόμη και οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις της χώρας, όπως το Λος Άντζελες και η Νέα Υόρκη, δεν έχουν περισσότερες από δύο ομάδες σε ένα μόνο άθλημα. Η MLS και η NBA έχουν 30 ομάδες, ενώ το NFL έχει 32. Παρά την αυτοπεποίθηση του επιτρόπου Don Garber σχετικά με τις προοπτικές της λίγκας, η MLS μπορεί ήδη να πλησιάζει το ανώτατο όριο ανάπτυξής της στη χώρα, και αυτό πριν εξετάσουμε τις επιπτώσεις που θα έχουν νέοι παίκτες όπως η USL στα ζωτικά συμφέροντα των υφιστάμενων. Ναι, υπάρχει χώρος για ανάπτυξη του ποδοσφαίρου στις ΗΠΑ, αλλά φαίνεται απίθανο το άθλημα να αναπτυχθεί τόσο γρήγορα.
Οι προκλήσεις που πρέπει να ξεπεραστούν για τις γυναικείες επαγγελματικές λίγκες είναι μικρότερες σε σύγκριση με αυτές του ανδρικού παιχνιδιού, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει ορισμένους να συμπεράνουν ότι το γυναικείο ποδόσφαιρο θα έχει καλύτερες πιθανότητες να υποστηρίξει την αυξανόμενη ποικιλία λιγκών και ομάδων. Η NWSL επεκτείνεται με υγιή ρυθμό: η λίγκα θα υποδεχτεί τις 15η και 16η ομάδες της, από τη Βοστώνη και το Ντένβερ, την επόμενη χρονιά, και μια πρόσφατα υπογεγραμμένη συμφωνία δικαιωμάτων μετάδοσης αξίας 240 εκατομμυρίων δολαρίων για τέσσερα χρόνια με την ESPN προσφέρει σημαντική αύξηση στα έσοδα από την τηλεόραση. Ωστόσο, αυτά τα ενθαρρυντικά σημάδια δεν μπορούν να κρύψουν τα πολύ πραγματικά πολιτιστικά προβλήματα που είχε η λίγκα τα τελευταία χρόνια: πιο συγκεκριμένα, μια σειρά ερευνών το 2022 διαπίστωσαν ότι η λεκτική, συναισθηματική και σεξουαλική κακοποίηση ήταν διαδεδομένη και συστηματική σε όλη την NWSL, και έχει ιδρυθεί ένα ταμείο αποκατάστασης ύψους 5 εκατομμυρίων δολαρίων για να αποζημιώσει τους επηρεαζόμενους παίκτες.
Εν τω μεταξύ, η ανταγωνιστική απειλή που προέρχεται από τις ευρωπαϊκές λίγκες, οι οποίες αρχίζουν να θεωρούνται η κορυφή του γυναικείου παιχνιδιού σε επίπεδο συλλόγων μετά από χρόνια καθυστέρησης σε σχέση με την Αμερική, συνεχίζει να αυξάνεται, προκαλώντας ανησυχία στα ανώτερα επίπεδα μιας λίγκας που ήταν συνηθισμένη να θέτει τον παγκόσμιο πήχη. Προκειμένου να παραμείνει ανταγωνιστική με την Ευρώπη και την αναδυόμενη USL Super League, όπου δεν υπάρχουν κανόνες για το σχέδιο παικτών και η ελεύθερη αγορά ισχύει, η NWSL και η ένωση παικτών συμφώνησαν πέρυσι σε μια νέα συλλογική συμφωνία εργασίας για την κατάργηση του σχεδίου και την αύξηση του ανώτατου ορίου μισθών, καθώς και την απελευθέρωση άλλων περιορισμών στην κίνηση των παικτών. Το ερώτημα τώρα είναι αν η νέα εποχή δαπανών της λίγκας μπορεί να είναι βιώσιμη – ειδικά σε ένα περιβάλλον όπου πολλές ομάδες δεν είναι κερδοφόρες, οι μισθοί ξεπερνούν την ανάπτυξη εσόδων και η έξοδος κορυφαίων ταλέντων προς την Ευρώπη σημαίνει ότι οι ομάδες πληρώνουν υπερβολικά για ένα μέτριο προϊόν στο γήπεδο. Όπως είπε ένας γενικός διευθυντής στο ESPN πέρυσι: “Νομίζω ότι αυτή η λίγκα αναπτύσσεται πολύ γρήγορα”. Πώς μπορεί μια διαγωνιστική κατάσταση που αντιμετωπίζει τέτοιες προκλήσεις να ισχυριστεί ότι είναι έτοιμη να στηρίξει μια δεύτερη κατηγορία;
Το αν όλες αυτές οι λίγκες μπορούν να επιβιώσουν μαζί μπορεί τελικά να είναι λάθος τρόπος προσέγγισης του ζητήματος – και όχι μόνο επειδή σχεδόν σίγουρα δεν μπορούν. Η ιστορία των επαγγελματικών αθλημάτων κατά τον τελευταίο αιώνα είναι μια ιστορία αποσχίσεων, εξεγέρσεων, απορροφήσεων και συγχωνεύσεων, και οι ΗΠΑ, με την ισχυρή παράδοση του αντιμονοπωλιακού νόμου και την ανοιχτή προσέγγιση στον εμπορικό ανταγωνισμό, έχουν γίνει έδαφος αναπαραγωγής για διασπάσεις και νεοεισερχόμενους. Η NFL, για παράδειγμα, ωρίμασε μέσω των ανταγωνιστικών δυνάμεων που ενθαρρύνθηκαν από αντίπαλες λίγκες όπως η AAFC της μεταπολεμικής εποχής και η AFL, που ανέβηκε για να γίνει ο κύριος αντίπαλος της NFL τη δεκαετία του 1960. Τελικά, η AFL και η NFL συγχωνεύτηκαν, δημιουργώντας την NFL όπως τη γνωρίζουμε σήμερα. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, η NFL αντιμετώπισε περιοδικές προκλήσεις στην κυριαρχία της, πιο διάσημα από την USFL που συνδεόταν με τον Donald Trump τη δεκαετία του 1980, αλλά έχει απορρίψει όλους τους αντιπάλους με σχετική ευκολία. Είναι δίκαιο να υποθέσουμε ότι η NFL ίσως να μην ήταν τόσο ηγεμονική σήμερα αν δεν είχε σκληρυνθεί μέσω της μάχης. Το πραγματικό όφελος των νεοεισερχόμενων λιγκών μπορεί να είναι ότι κάνουν τους υφιστάμενους πιο δυνατούς.
Μπορούν επίσης να κάνουν τους υφιστάμενους καλύτερους; Η πρόκληση που θέτουν οι ευρωπαϊκές λίγκες και η USL έχει ήδη πιέσει την NWSL να εγκαταλείψει το σχέδιο παικτών, το οποίο ήταν ένα από τα καθοριστικά χαρακτηριστικά του αμερικανικού ποδοσφαίρου στην εποχή της επαγγελματοποίησης. Εάν αυτό είναι καλό ή όχι μένει να φανεί – η ισότητα στη λίγκα, άλλωστε, είναι μία από τις μεγάλες ιστορικές δυνάμεις των αμερικανικών αθλημάτων – αλλά είναι πιθανό ότι αυτή η τελευταία άνθηση ανταγωνιστών θα μπορούσε να ωθήσει τους κάποιες φορές απρόθυμους υφιστάμενους να αποδεχθούν αλλαγές που είχαν αντισταθεί για πολύ καιρό. Η USL Super League, για παράδειγμα, ακολουθεί ένα ημερολόγιο σεζόν φθινοπώρου-άνοιξης που την καθιστά εκτός των ΗΠΑ αλλά την ευθυγραμμίζει με την Ευρώπη – και θα μπορούσε τελικά να καταστεί παράδειγμα προς μίμηση για την NWSL. Στο ανδρικό παιχνίδι, τα σχέδια της USL να λανσάρει μια διαγωνιστική κατηγορία Διαιτησίας Ι την τοποθετούν σε στέρεη βάση για να λειτουργήσει μια τριών επιπέδων επαγγελματική πυραμίδα με υποβιβασμό και άνοδο. Θα μπορούσε αυτό να ωθήσει την MLS, παραδοσιακά ένα προπύργιο αντίστασης στον επαγγελματικό υποβιβασμό, να υιοθετήσει ένα πολυκατηγορικό μέλλον; Ή θα ωθήσουν αυτές οι απειλές, συνδυαστικά, την MLS και την NWSL σε υπέρβαση, δαπανώντας και αναπτύσσοντας πέρα από τις δυνατότητές τους σε μια βιασύνη να παραμείνουν στην κορυφή του αθλήματος;
Η εξέγερση, η αποσχιστική δράση, η κατάκτηση και η επέκταση έχουν εδώ και πολύ καιρό κεντρικά στοιχεία της αμερικανικής εμπειρίας. Τώρα αυτά τα θέματα θα εκτυλιχθούν στο αμερικανικό ποδόσφαιρο, και τα αποτελέσματα υπόσχονται να είναι εξίσου απρόβλεπτα με την ασταθή αμερικανική πειραματική διαδικασία.
